??یکی از نکاتی که دیشب در مصاحبه عراقچی در برنامه گزارش خبری بیان شد، بحث تضمین ها بود که ایشان مهمترین تضمین ما را برگشت پذیری توافق بیان کردند:

??"غیر از تضمین‌های کتبی که از اینها گرفته شده و مصوباتی که صادر شده که قطعا یک اطمینان صد در صد نهایی ایجاد نمی‌کند، تضمین اصلی که در برجام وجود دارد اختیار و توان بازگشت پذیری در برنامه ماست. هر لحظه با نقض تعهدات از سوی آنها مواجه شویم، می‌توانیم برنامه خود را به وضعیت قبل بازگردانیم. ممکن است برخی قسمت ها با تاخیر صورت گیرد و برخی سریع‌تر و مهم این است که این بازگشت پذیری وجود دارد."

البته این برگشت پذیری باید به عنوان بزرگترین تضمین ما اخذ می شده ولی به چند دلیل می توان ادعا کرد که این مسئله محقق نگردیده است:

1? مدت و هزینه برگشت پذیری ما در خصوص مواردی که از دست می دهیم در برخی موارد 2 سال، بعضا 4 سال و حتی در برخی موارد نیز به 8 سال زمان و هزینه های سنگین برای جبران نیاز دارد.

2? این که ابتدا ما اقداماتمان را انجام دهیم و سپس در صورت تأیید آژانس (به عنوان داور بد سابقه)، آنها نیز شروع به برداشتن گام های خود بنمایند موجب می گردد تا عملا اقدامات ما در این مدت برگشت پذیری بسیار سخت تری داشته باشند.

3? وقتی طرف مقابل برگشت پذیری سهل و آسانی دارد و بسترهای تحریم ها را حفظ کرده و طرف ما زیرساختهای متعدد هسته ای خود را تخریب یا اکسید نموده است، عملاً طرف ایرانی همیشه باید محتاط تر عمل کند و این مانع شجاعت در برگشت پذیری و حتی تهدید به برگشت پذیری خواهد شد.

4? بحث دیگر این که اگر برگشت پذیری ذکر شده در برجام، یک تضمین مناسب تلقی می گردید مطمئناً مقام معظم رهبری بر اخذ تضمین لازم در خصوص جمله باقی ماندن زیرساخت تحریم ها در نامه شان تاکید نمی نمودند:

 ??«از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور امریکــا و اتحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها است. در اعلام اتحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور امریکا باید تصریح شود که این تحریم‌ها به‌کلی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به منزله‌ی نقض برجام است.»??